Ô nhiễm rác thải nhựa đang là một câu hỏi hot trong nhiều năm trở lại đây. Tình trạng ô nhiễm này đã và đang gây ra các tổn hại nghiêm trọng cho môi trường và cả các sinh vật sống – đặc biệt là con người. Trong bài viết này ta sẽ đi tìm hiểu ô nhiễm rác thải nhựa là gì và tác hại cũng như cách để giảm thiểu tác động của nó. Cùng Hộp Giấy RVC đón xem nhé!
Contents
Rác thải nhựa là gì?
Rác thải nhựa là thuật ngữ để chỉ những sản phẩm làm bằng nhựa đã qua sử dụng hoặc không được sử dụng và bị vứt bỏ.
Rác thải nhựa bao gồm túi nhựa, chai nhựa, cốc nhựa, ống hút nhựa, đồ chơi nhựa cũ,… Những sản phẩm này có đặc điểm phân hủy lâu, có thể mất hàng trăm hoặc hàng ngàn năm.
Chai nhựa chiếm phần lớn trong lượng rác thải nhựa hiện nay.
Tình trạng ô nhiễm rác thải nhựa đáng lo ngại. Rác thải nhựa gây ra ô nhiễm môi trường biển nghiêm trọng.
Rác thải nhựa dùng một lần là gì?
Rác thải nhựa dùng một lần là các sản phẩm được làm bằng nhựa, sản xuất với mục đích chỉ sử dụng một lần rồi vứt bỏ. Điều này có thể là cốc nhựa, thìa nhựa, nĩa nhựa, hộp xốp,… được sử dụng một lần để phục vụ cho sinh hoạt và sản xuất của con người.
Theo báo Môi trường & Đô thị đưa tin, hơn 50% rác thải nhựa được thải ra môi trường là từ các sản phẩm nhựa dùng một lần, và con số này đang không ngừng tăng lên mỗi ngày.
Bởi vì tính tiện lợi của các sản phẩm nhựa dùng một lần, chúng được sử dụng rộng rãi trong cuộc sống bận rộn với tính nhanh, gọn, nhẹ. Sau khi sử dụng, không cần phải dành thời gian rửa chúng. Tuy nhiên, sự tiện lợi này đi kèm với nguy hại lớn đối với môi trường và sức khỏe của chúng ta.
Cốc nhựa dùng một lần được sử dụng nhiều nhất tại các cửa hàng đồ uống, đồ ăn nhanh và các sự kiện, buổi dã ngoại…
Xem thêm :
Ô nhiễm rác thải nhựa là như nào?
Khái niệm về ô nhiễm rác thải nhựa
Ô nhiễm rác thải nhựa (ô nhiễm chất dẻo) là hiện tượng tích tụ các sản phẩm nhựa trong môi trường và gây ảnh hưởng xấu đến môi trường sống, sức khỏe con người và động vật.
Khái niệm ô nhiễm trắng
Khái niệm “ô nhiễm trắng” có thể xa lạ với nhiều người, nhưng đây là thuật ngữ được các nhà khoa học sử dụng để mô tả loại ô nhiễm môi trường do túi nilon gây ra. Nếu như một môi trường hoặc sinh vật bị ảnh hưởng bởi túi ni lông thì đây sẽ được coi là hiện tượng ô nhiễm trắng.
Thực trạng rác thải nhựa tại Việt Nam
Tình trạng sản xuất và tiêu thụ nhựa tại Việt Nam
Việt Nam đang là một trong các quốc gia dẫn đầu về lượng tiêu thụ nhựa trong cuộc sống hàng ngày. Theo Báo cáo của Hiệp hội nhựa Việt Nam năm 2015, Việt Nam đã sản xuất và tiêu thụ 5 triệu tấn nhựa. Từ năm 1990 đến 2018, con số tiêu thụ nhựa đã tăng lên đáng kể, từ 3,8 kg nhựa/người/năm năm 1990 lên đến 41,3 kg nhựa/người/năm vào năm 2018.
Thực trạng rác thải nhựa tại Việt Nam
Theo thống kê của Bộ Tài nguyên & Môi trường, Việt Nam hàng năm thải ra môi trường 1,8 triệu tấn rác thải nhựa, trong đó có khoảng từ 0,28 triệu đến 0,73 triệu tấn được thải ra biển (chiếm khoảng 6% tổng rác thải nhựa ra biển trên toàn thế giới).
Ví dụ, ở Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh, mỗi ngày có khoảng 80 tấn nhựa và nilon được thải ra môi trường. Trong đó, từ 4.000 đến 5.000 tấn rác thải hàng ngày, có 7% đến 8% là rác thải nhựa và nilon.
Với tình trạng xả rác thải nhựa như vậy, Việt Nam sẽ phải đối mặt với nguy cơ “ô nhiễm trắng” nghiêm trọng trong tương lai gần.
Thực trạng xử lý, tái chế rác thải nhựa tại Việt Nam
Việc xử lý và tái chế rác thải nhựa ở Việt Nam còn nhiều hạn chế, kỹ thuật còn lạc hậu và chỉ có khoảng 10% rác thải nhựa được tái chế, trong khi khoảng 90% được xử lý bằng cách chôn, lấp hoặc đốt (theo ông Đặng Huy Đông – Nguyên Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư). Phương pháp xử lý bằng cách chôn, lấp hoặc đốt có nhiều điểm yếu và gây hại cho môi trường và con người.
Vấn đề cần lưu ý khi xử lý và tái chế rác thải nhựa
Lĩnh vực xử lý và tái chế rác thải nhựa ở Việt Nam chưa phát triển, quy mô còn nhỏ và chủ yếu diễn ra tại các doanh nghiệp nhỏ. Các doanh nghiệp này thường gặp hạn chế về vốn đầu tư, công nghệ đã lỗi thời và thiếu kế hoạch, điều này làm giảm hiệu quả của quá trình xử lý và tái chế.
Cùng với đó, việc thiếu ý thức của người dân trong việc phân loại rác thải tại nguồn gây nhiều khó khăn cho quá trình phân loại, xử lý và tái chế. Ví dụ, trong thành phố Hồ Chí Minh, chỉ có 50-60 tấn nhựa tái sinh chất lượng thấp thu được từ 3.000 tấn rác tái chế (theo thống kê của Hiệp hội nhựa Việt Nam).
Tác hại của rác thải nhựa đối với sinh vật sống
Rác thải nhựa có tác hại nghiêm trọng đối với sinh vật và cả con người. Dưới đây là một số tác hại chính của rác thải nhựa:
- Tác động đến động vật: Rác thải nhựa có thể làm mất môi trường sống tự nhiên của động vật và gây tổn hại cho họ. Nhiều động vật bị mắc kẹt trong các vật liệu nhựa, như túi nhựa hoặc dây thừng, dẫn đến chết đuối hoặc bị thương tổn. Ngoài ra, những con động vật nhỏ như cá, chim và sư tử biển có thể nhầm nuốt nhựa, gây ra sự tắc nghẽn tiêu hóa hoặc tử vong.
- Ảnh hưởng đến sức khỏe con người: Rác thải nhựa có thể gây tác động tiêu cực đến sức khỏe con người. Các chất hóa học có trong nhựa, như bisphenol A (BPA) và phthalates, có thể thấm vào thực phẩm và nước uống trong đồ nhựa, gây ra các vấn đề về sức khỏe như rối loạn hormone, vấn đề tiếp xúc da và tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch và ung thư.
Tác động và hậu quả của rác thải nhựa đến môi trường
Do tình hình rác thải nhựa đang đạt mức báo động như đã nêu, tác động của chúng đến môi trường cũng không phải là nhỏ. Cụ thể:
- Rác thải nhựa rất khó phân huỷ trong tự nhiên. Mỗi loại nhựa có thời gian phân huỷ khác nhau, kéo dài hàng trăm hoặc thậm chí hàng nghìn năm. Ví dụ, theo thông tin từ báo Môi trường & Đô thị, chai nhựa cần 450-1.000 năm để phân huỷ, ống hút và nắp chai cần 100-500 năm, bàn chải đánh răng cần 500 năm để phân huỷ.
- Các loài động vật có thể chết khi ăn phải rác thải nhựa, gây nguy cơ tuyệt chủng và làm mất cân bằng sinh thái.
- Nếu không xử lý đúng cách, rác thải nhựa ảnh hưởng trực tiếp đến không khí và môi trường nước:
- Khi độc: rác thải nhựa tạo ra các chất độc như dioxin và furan, gây ô nhiễm không khí, ô nhiễm và ảnh hưởng đến sức khỏe con người, giảm khả năng miễn dịch và gây ung thư.
- Khi chôn lấp, rác thải nhựa làm cho đất mất khả năng giữ nước, dinh dưỡng và cản trở quá trình lưu thông khí oxy qua đất, gây tổn thương cho cây trồng. Ngoài ra, nó có thể gây ô nhiễm nguồn nước và gây cái chết cho vi sinh vật có lợi trong lòng đất. Rác thải nhựa cũng tạo ra hiện tượng “ô nhiễm trắng” tại các địa điểm du lịch, ảnh hưởng đến không gian nghỉ ngơi và thư giãn của con người.
Phong trào chống rác thải nhựa, giảm thiểu ô nhiễm môi trường
Trên toàn cầu cũng như tại Việt Nam, đã có nhiều doanh nghiệp và tổ chức kêu gọi và tham gia vào phong trào chống lại rác thải nhựa thông qua nhiều biện pháp, bao gồm:
- Tăng cường hoạt động tuyên truyền và thuyết phục người dân hạn chế sử dụng đồ nhựa, đặc biệt là đồ nhựa một lần.
- Khuyến khích sử dụng đồ đồ đựng thực phẩm bằng giấy, hộp giấy, tô giấy,..
- Nâng cao nhận thức về vất rác đúng chỗ để có thể tái sử dụng
Kêu gọi người dân tuân thủ quy định về việc vứt rác đúng nơi và tự phân loại rác ngay từ ban đầu.
Khởi động chiến dịch kêu gọi người dân đồng lòng dọn dẹp môi trường bằng cách sử dụng sản phẩm thân thiện với môi trường thay thế nhựa…
Xem thêm: Hộp giấy mất bao lâu để phân hủy?
Qua bài viết này, chắc chắn bạn đã hiểu được khái niệm rác thải nhựa, tình trạng hiện tại, tác động tiêu cực và các phương pháp để chống lại rác thải nhựa. Quan trọng là khi nhận thức được thông tin này, chúng ta cần nhìn thấy nguy hại và bắt đầu thay đổi thói quen tiêu dùng của mình.
